Brexit en een wereldwijde pandemie: een terugblik met KvK expert Marc Groothuijse

Sinds de COVID-19 pandemie ondersteunde de overheid ondernemers met steunpakketten. Inmiddels zijn de coronamaatregelen grotendeels opgeheven en is de economie weer draaiende. Daarom stopt de overheid per 1 oktober 2021 met de financiële regelingen (TOZO, TOGS/TVL, NOW, TONK). We spraken KvK expert Marc Groothuijse over de impact van de wereldwijde pandemie op ondernemers en ook over de impact van de Brexit per 1 maart 2021.

Naast de wereldwijde COVID-19 pandemie, spelen er nog meer grote ontwikkelingen waar je als ondernemer rekening mee moet houden. Eén van de meest bepalende veranderingen in de Europese markt is de Brexit. De Britten zijn uitgetreden uit de Europese unie om weer op eigen benen te kunnen staan. Geen regels en bemoeienis vanuit Brussel, maar in ruil daarvoor zijn de nadelen al zichtbaar zoals de invoer-btw en hoge retailprijzen. Per 1 maart zijn de gevolgen ook voelbaar voor bedrijven in ons land.

Wat houdt de Brexit in en wat betekent het voor jouw bedrijf?
Brexit (samentrekking van British en Exit) is het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Het VK gaf op 23 juni 2016 aan te gaan uittreden en is vanaf 1 januari 2021 een zogenoemd “derde land”. Dat is een land buiten de EU. Het VK maakt geen deel meer uit van de interne markt en de douane-unie van de EU. Met kerst 2020 was er eindelijk een handelsakkoord. Een harde Brexit waarbij de Britten zowel uit de interne EU markt als de douane-unie stapten. Voor jou als ondernemer is het mogelijk minder aantrekkelijk om je te richten op de Britse markt vanwege de invoer-btw.

Heb je leveranciers in het Verenigd Koninkrijk of koop je er producten in? Dan wijzigt je rol als importeur en exporteur en de gevolgen zijn divers:

1. Juridisch en administratief

Is er veel regelgeving bijgekomen waardoor er meer documenten, gezondheidsverklaringen, vergunningen, veiligheidscertificaten en bewijzen aan te passen komen. Zo moet je - bij export naar het VK - een Engels BTW (VAT) nummer regelen of aantonen waar het product oorspronkelijk geproduceerd is. Ook moet je rekening houden met productaansprakelijkheid en hogere invoer- en uitvoerrechten. Bij bijvoorbeeld internetaankopen kan het gebeuren dat je twee keer BTW betaald als je niet oplet. En het wordt erger als het gaat om retourzendingen. Om veel tijdverlies, kosten en rompslomp te voorkomen zie je dat Britse bedrijven een nevenvestiging (een hub) openen of als fiscaal vertegenwoordiger optreden in Nederland als portal voor naar de EU. De organisatie Nederland Distributieland krijgt veel vragen uit het VK hierover.

2. Operationeel en logistiek

De wachttijden door strenge controles en douaneformaliteiten aan de grens zijn toegenomen waardoor levertijden langer worden. Levensmiddelen en bederfelijke goederen zoals groenten, fruit, bloemen, planten en dierlijke producten worden extra gecontroleerd en dan is het lastig om dit goed te houden. Dit is het gevolg van de harde Brexit.

3. Financieel

Na een nieuwe – vaak schokkende - kosten-baten analyse kun je als ondernemer soms niet anders dan de klantrelaties in het Verenigd Koninkrijk beëindigen. Een andere mogelijkheid is je aanbod aanpassen. Aan de andere kant is er een valutavoordeel omdat de Britse pond is gedaald. Hoe ga jij om met de Brexit, heb jij al een plan klaar liggen voor de toekomst?

Hoe kijkt Marc Groothuijse van de KvK naar de impact van de coronacrisis en de Brexit op ondernemers?

"Veel bedrijven nog niet klaar voor Brexit" volgens een krant van 1 maart. Is dat erg?
De urgentie is niet voldoende, vind ik. De voorbereiding loopt niet ‘smooth’. Veel bedrijven onderschatten de gevolgen en impact en zoeken (letterlijk en figuurlijk) de grenzen op. Eind 2020 was volgens onze KVK Brexit Barometer 31% voorbereid. De Brexit kan een gat slaan in je verdienmodel en zelfs een bedreiging vormen voor je continuïteit. 27% van de ondernemers beoordeelt de zakelijke toekomst als “slecht”. Als ik ondernemers vraag “Heb je een plan B?” dan is het antwoord vaak “Nee”. Daarom organiseerden wij ook durf-te-vragen-sessies zodat bedrijven zich beter kunnen voorbereiden op iets groots zoals de Brexit.

Wat zijn je verwachtingen m.b.t. Brexit? Wanneer is het weer business as usual?
Het belangrijkste is dat eerst de vaccinatiecampagne achter de rug is en dat er geleerd wordt van het jonge handelsverdrag tussen de EU en het VK. In 2022 verwacht ik dat het richting de normale situatie gaat, met een overgangsfase dit jaar.

Hoe was dat als de KVK, zo in een keer Corona uit het niets?
Na de uitbraak hebben we als KVK in no time het Coronaloket voor ondernemers ‘uit de grond gestampt’ zodat we de verschillende Rijksregelingen en de voorwaarden konden uitleggen. We waren onvoorbereid en bijna alle reguliere werkzaamheden/ projecten lieten we uit handen vallen. We leerden snel via ‘learning by doing’.

Wat zijn de gevolgen die jullie zien bij ondernemers?
Ik heb veel emotionele gesprekken gehad. Je hoort ‘We hebben niks meer. We kunnen geen rekening meer betalen’. Ondernemers zijn aan het einde van hun Latijn. Ik voelde me af en toe een psycholoog. Een luisterend oor waren we zeker en dat werd gewaardeerd! Ondernemers schoten in de stress of raakte gefrustreerd omdat zij een verkeerde Branche (SBI)-code hadden waardoor ze geen gebruik konden maken van de financiële regelingen zoals TOZO. Die SBI-code heeft een juridisch karakter gekregen door deze regeling. Wij hebben geholpen met het aanpassen van de code, voor zover mogelijk. Voor het veranderen moesten ze wel verklaringen en bewijzen overleggen. Frustratie merkte ik ook bij de verschillende contactberoepen. Bepaalde ondernemersgroepen begrepen de Overheid/ het Kabinet/ Regering niet:; “waarom mag die groep (kappers) wel open en wij (terrassen) niet?”

Boosheid én machteloosheid waren er ook. Vooral over niet nakomen van afspraken m.b.t regelingen. Regelingen werden niet verlengd of financiële betalingen werden verzet. Betrouwbaar zijn. Daar maken de ondernemers hun plannen mee om te kunnen overleven. Cruciaal. Daardoor verhardt de toon zich. En dan zijn er nog de zorgen voor de toekomst. “Terugbetalen: hoe?” vragen ondernemers zich af. Ze hebben nu zware schulden. Hoe kun je die 100% vergoeden?

Waar houden ondernemers zich aan vast in deze tijd?
“Mijn bedrijf is mijn kindje. Dit is mijn leven. Ik heb dit opgebouwd.” vat het gevoel van ondernemers samen. Ondanks dat alle seinen op rood willen ondernemers hun bedrijf niet loslaten. Dat is te pijnlijk voor ze. Ze gaan tot het uiterste, blijven erin investeren, gaan lenen bij familie en vrienden. Maar waar leef je dan van als je door al reserves heen gaat? Wanneer stop je? Het liefst gaan ze op de oude voet door. Ik adviseer om te kijken naar een ander businessmodel of soms om toch faillissement aan te vragen. Zie ook de website van de KVK, “zwaar weer”. Toch zijn er ook ondernemers waarbij het wel heel goed en van alle kanten zien we creatieve oplossingen.

Wat wij zien dat veel ondernemers zijn geholpen met:

• De vele financiële regelingen vanuit de overheid.

• Gemeenten die huur kwijtschelden. Verhuurders die de huur uitstelden of halveerden.

• Met het uiten van het gevoel, ook via de media.

• De initiatieven voor ondernemers van serviceclubs zoals de Rotary, Lions Club, Rode Kruis, Voedselbank.

• Een luisterend oor bij familie, vrienden, collega ondernemers en coaches

• De verschillende hulploketten: bij KVK, Ondernemend Nederland (ONL) i.s.m. IMK, Stichting MKB Doorgaan, Ondernemers Klankbord (OKB).

Hoe vind je dat Nederlandse ondernemers het doen t.o.v. andere landen?
We mogen blij zijn dat we in een rijk land als Nederland leven. Er zijn landen die helemaal niets uitkeren zoals Portugal. Je ziet dat daar ondernemers wel creatiever worden en onder druk wel moeten presteren om te overleven.

Nederlandse ondernemers zijn met miljarden ondersteund waardoor een faillissementsgolf uitbleef. Wat verwacht je hierna?
Als je kijkt naar bijgaande statistiek dan zie je dat we in 2020 als Nederland – in vergelijking tot andere landen - een kleiner dal hadden en snel de draad weer oppakken. Maar, de echte gevolgen komen nog. Zeker als de regelingen ophouden en de banken weer vragen om te voldoen aan de aflossingsverplichtingen.

Welke sectoren hebben volgens jou last gehad van zowel Brexit als Corona?
Het VK is extra geraakt ook vanwege de Britse variant. Uit onderzoek is gebleken dat 18% van de ondernemers een positieve impact heeft ervaren en 42% een negatieve impact bij de combinatie Brexit en Corona. Ik ken een bedrijf die een combi heeft van een tastbaar product en een dienst. Het bedrijf heeft last van de Brexit voor het leveren van de machine en last van Corona bij het installeren in de VK. Mensen die gaan installeren moeten soms in quarantaine. Brexit én Corona maken hoge golven voor bedrijven.